مشکلم اعتماد بنفس پایینه و عمل نکردن به برنامه هامه" چیکار کنم؟

با سلام و سپاس از همراهی شما، از این که ما را امین خود دانستید کمال تشکر وقدردانی را داریم. ما قدر ارتباط با شما را می دانیم.

مشکل شما ضعف اعتماد به نفس است ولی به این دلیل احساس پرخاشگری می کنید که خودتان را دست کم می گیرید و خیلی زود هم ناامید می شوید. البته ای کاش برایمان بیان می کردید که چرا تا کنون ازدواج نکرده اید و دلیل این تأخیر چیست ولی در هر صورت فعلا لازم است اعتماد به نفس خود را در کارها بالا ببرید تا به خودباوری نزدیک شوید. اعتماد به نفس انسان را مستقل و دور از هرگونه وابستگى بار مى‏آورد و براى انجام دادن مسؤولیت‏هاى فردى و اجتماعى، با توجّه به توانائی های فرد، انسان را به میدان عمل مى‏ کشاند. اعتماد به نفس سبب مى ‏شود فرد مسؤولیت ‏هاى خویش را با اطمینان کامل انجام دهد و با افزایش قابلیت‏ ها و توانایى هایش از هرگونه توقف و سکون بپرهیزد. در واقع اعتماد به نفس به معناى باور کردن قابلیت انسانى خویش، روبه‏رو شدن فعال با رویدادهاى زندگى و انجام دادن درست وظایف است. بنابراین، اعتماد به نفس از درون فرد سرچشمه مى‏ گیرد نه از بیرون. افرادى که از اعتماد به نفس کافى برخوردارند، استقلال عمل دارند و مسؤولیت پذیر و پیشرفت گرایند؛ ناکامى‏هاى زندگى را مى ‏پذیرند؛ بر ایجاد رابطه با دیگران توانایند و از هرگونه گوشه‏گیرى دورى مى‏ جویند .

اما اعتماد به نفس دو رکن اساسی دارد: 1. شناخت استعدادها و توانایى ‏هاى خود 2. باور کردن این توانایى ‏ها

در مرحله اول باید فرد به خود شناسى بپردازد و ابعاد وجود خویش را به خوبى ارزیابى کند. خداوند به هر کس استعدادى خاص داده است. سید بن طاووس بر این عقیده بود که هر انسان در زمینه‏اى نابغه است. هر فرد باید استعداد ویژه خود را بشناسد و آن را به کار بندد. پس از شناخت توانایى‏ها، طبعاً فرد آن‏ها را باور مى ‏کند. مرحله بعدى براى کسب اعتماد به نفس، استفاده از این توانایى ‏ها در حل مشکلات و پیشبرد امور است. در این جا قوت نفس لازم است. روان شناسان این امر را بُعد انگیزشى فرد مى‏ نامند. همان طور که آگاهى از خویشتن مى ‏تواند انسان را از هرگونه خیالبافى و افکار منفى درباره خود رهایى دهد و سمت کمال واقعى و اصلاح کاستى‏ ها رهنمون گردد، عدم اعتماد به نفس مى‏ تواند مانع شکوفایى قابلیت ‏ها و خلاقیّت ‏ها و ایفاى مسئولیت ‏ها شود.

اکنون در پرتو شناخت مختصرى که درباره اعتماد به نفس و ویژگى‏ هاى افراد معتمد به نفس به دست آمد، اشاره به بعضى از راهکارهاى عملى جهت تقویت این پدیده سودمند مى‏نماید.

1 ) از بیان اندیشه‌های خود نترسید.

اعتماد به نفس سکه‌ای دو رویه است. یک روی آن افتخار، غرور، تحسین و تمجید و بسیاری از نکات مثبت است. اما روی دیگرش ممکن است سرزنش، تمسخر و برچسب خوردن باشد. مهم این است که فرد از این احتمالات نترسد و قدرت ابراز عقیده‌اش را داشته باشد. باید به این باور برسیم که صرف موفقیت یا شکست ارزش انسان را تعین نمی‌کند بلکه تلاش و پایداری فرد است که به او ارزش می ‌بخشد.

2 ) احساسات واقعی خود را بیان کنید

در روانشناسی مدرن، بیان احساسات نوعی توانایی و هوش به شمار می‌رود و از اصول اساسی روابط بین فردی است. بسیاری از ما وقتی بابت یک موضوع از دیگری دلخوریم خود‌خوری می ‌کنیم و نمی ‌توانیم رنجش و ناراحتی خود را با انتقادی ساده و صریح ابراز کنیم. درست به همین دلیل در شرایط عادی نیز از بیان احساس مثبتی که نسبت به دیگری داریم پرهیز می ‌کنیم. زیرا نگرانیم که این تحسین، تمجید یا ابراز علاقه، در آینده و هنگامی که دوباره به هر دلیلی از فرد دلگیر شدیم برای ما شرایط نامناسبی ایجاد کند.

3 ) رفتار قاطعانه را تمرین کنید

نیاز به قاطعیت آن‌گاه مطرح می ‌شود که مسئله تماس با دیگران در کار است. اشخاص در روابط خود با دیگران، از روش‌های رفتاری گوناگونی چون رفتار انفعالی، رفتار با قاطعیت و رفتار پرخاشگرانه، بهره می ‌گیرند بهترین سبک رفتار، رفتار قاطعانه است که در آن، شخص عقاید و احساسات خود را با رعایت اصل احترام به دیگران و ملاحظه حقوق آنها ابراز کرده و از حق و حقوق خود دفاع می نماید. روش قاطعانه، مانع از آن می ‌شود که دیگران از شما سوء استفاده کنند. قاطع بودن، بدین معناست که بر احساس هراس خود چیره شوید و از حق خود دفاع کنید؛ ولی حق و حقوق دیگران را نیز ضایع نکنید.

4 ) برنامه‌ریزی کنید و منظم باشید

علت آنکه بسیاری از افراد به مرور زمان اعتماد به نفس خود را از دست می ‌دهند و دائم خود را با «افکار خود سرکوبگر» سرزنش می ‌کنند فقدان برنامه‌ ریزی یا بی ‌انضباطی در اجراء برنامه ‌هاست. این افراد نمی ‌توانند از زمان که همچون گنجی ارزشمند در اختیارشان قرار دارد به درستی استفاده کنند. در نتیجه این «زمان» است که آنها را با خود به هر سویی می ‌برد. وقتی زندگینامه هر یک از مشاهیر و افراد بزرگ را نگاه کنید خواهید دید که آنها در زندگی خود کمترین میزان اتلاف وقت را داشته‌اند. امام علی(ع) در این باره می‌فرمایند:«المومن...مشغول وقته» یعنی فرد مومن هیچ وقت خالی ندارد و همیشه در حال کار و فعالیت است.

5 ) "نه" گفتن را بیاموزید

همواره، از ما خواسته می‌شود که به دوستان، افراد خانواده و همکارانمان کمک کنیم تا مسئولیت ‌هایشان را انجام دهند. در بیش‌تر جوامع، یک اصل اخلاقی وجود دارد که به هنگام نیاز باید به یکدیگر کمک کنیم؛ ولی به مرور، حالتی ایجاد شده که اشخاص، نیازهای دیگران را بر نیاز خود مقدم می ‌کنند و به اشتباه، پاسخ نه را بی ‌ادبی قلمداد می نمایند و بر این باورند که با نه گفتن، دیگران را از خود می‌رنجانند. آموزش‌های جرأت آموزی، به اشخاص کمک می‌کند تا بی‌آن‌‌که احساس گناه کنند، به دیگران پاسخ نه بگویند

6 ) از جمله‌های با فاعل «من» بهره بگیرید

این مهارت، به اشخاص می‌آموزد که خود انگیختگی بیش‌تری داشته باشند و احساساتشان را با راحتی بیش‌تری بیان کنند. همچنین به اشخاص امکان می‌دهد که احساسات خود را سرکوب نکنند. بهره‌گیری از فاعل «من» در جمله‌ها، اشخاص را تشویق می‌کند تا صاحب اندیشه، احساسات، عقاید، ادراکات و باورهای خود باشند.

 7 ) از تماس چشمی بهره بگیرید

ارتباط‌های غیر کلامی گاهی از کلام و سخن ، باور پذیرترند. دیگران، نداشتن تماس چشمی در زمان ابراز نظر را به حساب نداشتن صداقت میز ‌گذارند. برقراری تماس چشمی، بیش‌تر هنگام ابراز احساسات در برابر دیگران دشوار است که علت را باید در ترس از طرد شدن جستجو کرد. آموختن این مهارت، با نگاه کردن 1 تا 2 ثانیه در چشمان طرف مقابل آغاز می ‌شود و زمان آن به تدریج به 8 تا 10 ثانیه می‌ رسد.

8 ) از زبان جسم و تن، قاطعانه بهره بگیرید

لحن استوار و قاطعانه صدا اگر با بدن شُل و افتاده همراه باشد، پیام دوگانه‌ای را به کسی که با او در ارتباط هستند، مخابره می‌کند؛ به‌گونه‌ای که طرف مقابل، پیام شما را نا مطمئن یا غیر صمیمانه ارزیابی می‌ کند. حالت بدن، یا پیام شما را تقویت و یا از قدرت آن می ‌کاهد.

 9 ) مخالفت همراه با آرامش را تمرین کنید

وقتی نقطه‌ نظرها و حقایق با آرامش بیان می‌شوند، دیگران مخالفت را سالم ارزیابی کرده و زمینه مشاجره و بگومگو از بین می رود. در این فضای ارتباطی استرس جای خود را به آرامش و صمیمیت می دهد.

10 ) به جای واکنش نشان دادن، پاسخ دهید

واکنش، نوعی بازتاب است که طبیعتی غریزی دارد. اقدام براساس واکنش، می‌تواند موجب پشیمانی شود؛ ولی پاسخ، برنامه ‌ای حساب شده برای یک موقعیت خاص است. پاسخ دادن به یک موقعیت، به معنای تأمل در واکنش اولیه و آن‌گاه، ارائه یک پاسخ حساب شده و عاقلانه است. البته هر پاسخی، ناگزیر، کافی و شایسته نیست؛ ولی وقتی این مهارت را تمرین می‌ کنید، به شما کمک می‌ کند تا با افراد، برخوردی مناسب‌ تر داشته باشید.

11 ) خود را باور کنید

همان طور که خود بزرگ بینى از آفات شناخت‌ِخود است، خود کم بینى و خود کوچک بینى نیز انسان را از شناخت گنجینه‏ هاى درونى ‌اش باز مى ‏دارد. با اندکى تفکر و جست و جو در گذشته خود در مى ‏یابید، کارهاى موفقیت‏آمیز بسیار داشته ‏اید و فرد مفیدى هستید.

12) استعدادهای خود را هر چه بیش‏تر بشناسید.

شناخت استعدادها و قابلیت ‏هاى خویش مى‏ تواند در کسب اعتماد به نفس مفید واقع شود و انسان را از دام ناامیدى رها سازد. بدین منظور، استعدادها و توانمندى‏ هاى مختلف علمى، ورزشى، هنرى، کلامى و... خویش را یادداشت کنید و هر روز آن را براى خود بخوانید. امیدواریم با عمل به آنچه که بیان شد بتوانید تغییرات خوبی در روحیه و برخورد با دیگران ایجاد نمایید و در درس و ادامه تحصیل نیز موفق شوید.

موفق و پیروز باشید.